Κοινοποιώ το παρακάτω άρθρο του συμμαθητή μου κ. Γεωργίου Γκορέζη.
Εκτιμώ...... ότι το άρθρο αυτό παρουσιάζει με μέγιστη αντικειμενικότητα την ευρύτερη παγκόσμια κατάσταση , όπως επίσης αυτό, που ζει η χώρα μας, κυρίως την τελευταία 10 ετία.
Η Φτώχεια και ο Κοινωνικός Αποκλεισμός
Η Φτώχεια και ο Κοινωνικός Αποκλεισμός
Γράφει: Ο Γιώργος Γκορέζης*
Η αποτυχία του συστήματος των ανοιχτών αγορών είναι παγκοσμίων διαστάσεων. Η ιδέα πως οι ολοένα και πιο ελεύθερες και παγκοσμιοποιημένες αγορές θα μπορούσαν από μόνες τους να διορθώνουν τα προβλήματα διαψεύστηκε από την πραγματικότητα. Το σύστημα που θέλησε να φορέσει τον ίδιο ζουρλομανδύα σε όλες τις χώρες (ανοιχτές αγορές, απεριόριστες κινήσεις κεφαλαίων και ανθρώπων, ενιαίο νομισματικό σύστημα) λειτούργησε εύρυθμα όσο τα πράγματα πήγαιναν καλά. Μπροστά στη μαζική κρίση, τα γρανάζια του έχουν κολλήσει.
«Χρειαζόμαστε τον Θεό. Αλλά θα έπρεπε να έρθει ο ίδιος αυτοπροσώπως και όχι να στείλει τον Υιό του, δεν είναι καιρός για παιδιαρίσματα». Μπροστά στη σημερινή οικονομική κρίση, ο Κέινς θα επαναλάμβανε ίσως αυτή την ανίερη ικεσία του. Τελευταία το όνομά του το επικαλούνται, όλο και πιο συχνά, μερικές φορές παρακλητικά («Κέινς, ξαναγύρνα, έχουν τρελαθεί», γράφει ένας γάλλος οικονομολόγος). Πώς έγινε αυτό; Επί τουλάχιστον τριάντα χρόνια μετά τον θάνατό του (πέθανε το 1946) η οικονομική θεωρία κυριαρχήθηκε από τη σκέψη του. Όπως όλοι γνωρίζουν, ακόμα και το 1972 ο πρόεδρος Νίξον δήλωνε: «Είμαστε όλοι κεϊνσιανοί». Ακολούθησε η πολιτική της Θάτσερ και του Ρήγκαν, που μεσουράνησε στα χρόνια του Μπους του νεώτερου και μέχρι τις μέρες μας, με τα γνωστά αποτελέσματα στην παγκόσμια οικονομία.
Και όλα αυτά ενώ ο παγκόσμιος πλούτος σήμερα εγγίζει πρωτόγνωρα για την ανθρωπότητα επίπεδα. Ωστόσο ένα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού του πλανήτη στερείται βασικούς πόρους για την επιβίωση του. Περίπου 1 δισ. πληθυσμού της Γης ζουν με λιγότερο του 1$ ημερησίως, και πάνω από 2 δισ. με λιγότερα από 2$ ημερησίως. Αδυνατούν να αντιμετωπίσουν κύριες διατροφικές ανάγκες, στερούνται βασικές συνθήκες υγιεινής, καθώς και την πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας. Ακόμη και αυτές οι χώρες της Ζώνης του Ευρώ ζουν σε συνθήκες σχετικής στέρησης, πολύ περισσότερο η Ελλάδα, αλλά ακόμα η Ιρλανδία, η Πορτογαλία, και η Ισπανία και η Ιταλία, τετάρτη και τρίτη αντίστοιχα οικονομίες της Ευρώπης.
Στη χώρα μας μια σειρά από παράγοντες μετά την μεταπολίτευση δημιούργησαν στρεβλώσεις στην οικονομία, την κοινωνία, τον πολιτισμό, και κυρίως στην πολιτική. Το Ελληνικό πολιτικό σύστημα κατέληξε ένα κλειστό και στεγανό σύστημα εξουσίας, με μηχανισμούς επικοινωνίας και χειραγώγησης τα συμπλέγματα μεγαλοεπιχειρηματιών και ΜΜΕ. Με στρεβλή σχέση με την κοινωνία και ανυπαρξία συγκροτημένης πρότασης, το πολιτικό σύστημα στερεί από τη χώρα τη δυνατότητα να αντιμετωπίσει προβλήματα αναδιάρθρωσης της οικονομίας και τα προβλήματα της φτώχειας και του αποκλεισμού, που διαρρηγνύουν επικίνδυνα τον κοινωνικό ιστό.
Όλα αυτά οδήγησαν σε στάση πληρωμών. Το κράτος έφθασε στο σημείο να μη πληρώνει τα χρέη του. Να μην επιστρέφει το ΦΠΑ. Να μην εκταμιεύει τα ΕΣΠΑ. Και το ακόμα χειρότερο, σιωπηλά να μειώνει κάθε φορά τις δημόσιες επενδύσεις. Αυτές που το σχέδιο προέβλεπε αντιθέτως να αυξηθούν για να καταπολεμηθεί η ύφεση. Κανείς δεν μιλάει γι’ αυτά. Κανείς δεν ενδιαφέρεται. Υπάρχουν κόμματα που συναγωνίζονται στη δήθεν φιλολαϊκότητα με ρελάνς την υπεράσπιση του δημοσίου. Το οποίο δεν πρέπει να θιγεί καθόλου. Ποιο δημόσιο, όμως, υπερασπίζονται; Όχι το δημόσιο των υπηρεσιών προς τους πολίτες του. Γιατί αυτό έχει συρρικνωθεί τελείως. Αλλά το δημόσιο της γραφειοκρατίας και των πελατειακών σχέσεων.
Σήμερα ακόμα κι όταν κόβουν μισθούς μειώνουν τις αποδοχές στο δημόσιο, προκειμένου να διαφυλάξουν άθικτες τις δομές του αχανούς κράτους. Και τους χιλιάδες άχρηστους οργανισμούς, τα Διοικητικά Συμβούλια, τις αμειβόμενες επιτροπές, τους διορισμούς θυγατέρων στη Βουλή και την ΕΡΤ, τους «μετακλητούς» υπαλλήλους στους βουλευτές, τις αποσπάσεις, τις «θέσεις ευθύνης», τα τμήματα με τμηματάρχες χωρίς υπαλλήλους, τα ειρηνοδικεία χωρίς αποφάσεις, τα στρατόπεδα σε κάθε γωνιά, τα ΑΕΙ σε κάθε πόλη και τα ΤΕΙ σε κάθε χωριό χωρίς φοιτητές, τις χρεοκοπημένες ΔΕΚΟ. Κόβουν μισθούς και συντάξεις για να μην κόψουν τις δομές που αναπαράγουν τη γραφειοκρατία και το κομματικό κράτος.
Οι συνεχείς περικοπές στο δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα οδήγησαν ώστε περισσότεροι από ένας στους τέσσερις Έλληνες να είναι άνεργος. Και αυτό έχει οικονομικές και υλικές συνέπειες στα άτομα, αφού συνεπάγεται απώλεια εισοδήματος. Και η ανεργία είναι γενική, δεν απορρέει μόνο από την απώλεια μιας κανονικής θέσης εργασίας πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης, ούτε αφορά μόνο τους άνδρες αρχηγούς νοικοκυριών, ούτε δίνει δικαίωμα σε εισοδηματική μεταβίβαση από το κράτος πρόνοιας. Πλήττει επίσης νέους και γυναίκες, πρωτο/επαν-εντασσόμενους στην αγορά εργασίας ή εργαζόμενους με άτυπες μορφές απασχόλησης, που συχνά δεν έχουν αποκτήσει δικαίωμα σε επίδομα ή βοήθημα. Η διάρκεια της ανεργίας επιδρά αυξητικά στον κίνδυνο φτώχειας και υλικής αποστέρησης.
Οι αρνητικές συνέπειες της ανεργίας δεν είναι μόνο οικονομικές και υλικές, αλλά και ψυχολογικές. Και αυτό διότι η απασχόληση ανταποκρίνεται σε βαθύτερες ανάγκες των ατόμων για κοινωνική συμμετοχή και νοηματοδότηση της ζωής, ενώ η κοινωνική τους θέση στις σύγχρονες κοινωνίες εξακολουθεί να εξαρτάται κυρίως από τη συμμετοχή τους στη διαδικασία παραγωγής. Τόσο οι οικονομικές όσο και οι ψυχολογικές επιπτώσεις οξύνονται, όσο παρατείνεται η διάρκεια παραμονής στην ανεργία.
Η ανεργία σήμερα πλήττει σε βαθμό φτώχειας κυρίως τη νεανική και γυναικεία σύνθεση του πληθυσμού, και ευτυχώς το ελληνικό πρότυπο οικογένειας, που χαρακτηρίζεται από υψηλό βαθμό αλληλεγγύης μεταξύ των μελών, εμποδίζει τον άνεργο να απομονωθεί κοινωνικά, και έτσι περιορίζει τον κίνδυνο κοινωνικού αποκλεισμού σε περίπτωση μακροχρόνιας ανεργίας. Αλλά το σύστημα κοινωνικής προστασίας από την ανεργία στην χώρα μας έπαυσε προ πολλού να λειτουργεί και χειροτερεύει τα πράγματα.
Οι παραδοσιακές οικογένειες δρουν ως τώρα ως αναδιανεμητικοί μηχανισμοί και ως παραγωγοί κοινωνικών υπηρεσιών. Παρέχουν τους πόρους για την υποστήριξη μελών τους σε κατάσταση ανάγκης, και απλήρωτη γυναικεία εργασία στη φροντίδα των παιδιών και ηλικιωμένων. Καθώς οι μοντέρνες οικογένειες γίνονται λιγότερο ικανές ή λιγότερο πρόθυμες για τέτοιες λειτουργίες, η πίεση στα συστήματα κοινωνικής προστασίας εντείνεται. Η δημογραφική μεταβολή απλώς πολλαπλασιάζει αυτή την πίεση με τη μορφή της υπερφόρτωσης των συστημάτων υγείας, κοινωνικής φροντίδας και συντάξεων.Το οικογενειοκεντρικό μοντέλο κοινωνικής ρύθμισης της ανεργίας εξακολουθεί σε μεγάλο βαθμό να λειτουργεί στην ελληνική περιφέρεια. Αυτό το μοντέλο, μπορεί μεν να αμβλύνει την κοινωνική και πολιτική οξύτητα του προβλήματος της ανεργίας, όμως επιφορτίζει τις οικογένειες των ανέργων με δυσβάστακτο βάρος και καταδικάζει το μεγάλο μέρος της νεολαίας να φυτοζωεί ή να αποδέχεται για χρόνια δουλειές προσωρινές, να δουλεύει ανασφάλιστο, και να ανεξαρτητοποιείται πολύ καθυστερημένα από τους γονείς για να συγκροτήσει δικό του νοικοκυριό.
Η φτώχεια στη χώρα μας επιδεινώνεται σήμερα από την λεγόμενη αναδιάρθρωση της οικονομίας με διπλή έννοια : Πρώτον, ό,τι και εάν εννοείται με τον όρο οικονομική αναδιάρθρωση, αυτή συμβαδίζει με την αντικατάσταση των θέσεων εργασίας από την « ευέλικτη εργασία » και της ασφαλούς εργασίας από τις συνεχόμενες συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου και τις συμβάσεις έργου. Επιπλέον η ανεργία συμβαδίζει με την περικοπή των θέσεων εργασίας στις επιχειρήσεις, την αναδιάρθρωση και τον εξορθολογισμό, που όλα σε τελική ανάλυση συνεπάγονται τον περιορισμό των συνολικών θέσεων απασχόλησης.
Η χώρα μας μπήκε από καιρό στο χορό των μνημονίων και των συνεχών προγραμμάτων αναδιαρθρώσεων που υπαγορεύονται από τους θεσμούς, μετά από προειδοποιήσεις σοφών της οικονομίας και διεθνών τραπεζικών οργανισμών για κινδύνους επικείμενης υπερθέρμανσης της οικονομίας και για άλλους επινοημένους τρόμους. Η μοναδική επιλογή που οι σημερινοί σοφοί της οικονομίας επισείουν απειλητικά στις κυβερνήσεις της Ελλάδος και των άλλων χωρών του Νότου είναι η υποτιθέμενη επιλογή μεταξύ της γρήγορης αύξησης της ανεργίας, όπως στην Ευρώπη, και της ακόμα γρηγορότερης πτώσης του εισοδήματος των χαμηλότερων τάξεων, όπως στις ΗΠΑ. Και είναι προφανής η πρόθεση των ισχυρών της Ευρώπης για έλεγχο του θαλασσίου πλούτου της χώρας μας και προώθηση των γεωπολιτικών εκβιασμών σε βάρος μας.
Η διανομή του κοινωνικού μερίσματος είναι σήμερα απλή ασπιρίνη, ενώ η οικονομική κατάσταση μέρα με την μέρα χειροτερεύει και ο κοινωνικός ιστός κατακερματίζεται. Οι αποκλεισμένοι στη κοινωνία μας είναι απαράδεκτα πολλοί και οι φτωχοί ακόμα περισσότεροι. Η συσσωρευμένη «οργή» από τα οικονομικά μέτρα και την ύφεση που επακολουθεί προκαλεί επικίνδυνη εσωτερική αναταραχή. Το φαινόμενο ενισχύεται από ένα απαράδεκτο τριπλό διχασμό. Το διχασμό κατά πρώτον των πεινασμένων του λαού μας εναντίον των πλουσίων. Τον διχασμό των κατηγόρων, που δικαίως επιτίθενται εναντίον αυτών που καταχράστηκαν το δημόσιο χρήμα. Και τον έντονο διχασμό Αριστεράς και Δεξιάς, που επιτρέπει να εμφιλοχωρούν ακραία φαινόμενα και τάσεις . Το φάσμα του εθνικού διχασμού απειλεί σήμερα περισσότερο από κάθε άλλη φορά την ύπαρξη μας σαν Έθνος. Είναι ανάγκη η πολιτική μας ηγεσία να το συνειδητοποιήσει και ο λαός μας να τεθεί σε κατάστασης επαγρύπνησης.-
*Ο Γιώργος Γκορέζης είναι υποστράτηγος ε.α., αρθρογράφος, συγγραφέας, πολιτικός και στρατιωτικός αναλυτής.
