ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε΄
ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΝΟΜΟ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
ΝΟΜΟΣ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΞΗΡΑΣ
(ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΣΤΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΧΑΓΗΣ 1907)
Ημερομηνία Υπογραφής :
18 Οκτωβρίου 1907 στη Χάγη. Τέθηκε σε ισχύ στις 26 Ιανουαρίου 1910.
Συμβαλλόμενα Μέρη :
37 κράτη.
Σκοπός :
Η κωδικοποίηση κανόνων διεθνούς εθιμικού δικαίου σχετικά με την διεξαγωγή πολέμου στην ξηρά.
Κυριότερα ΄Αρθρα :
΄Αρθρο 22 : «Το δικαίωμα των εμπολέμων να χρησιμοποιούν μεθόδους τραυματισμών του εχθρού δεν είναι απεριόριστο».
΄Αρθρο 23 : «Επιπρόσθετα με τις απαγορεύσεις που επιβάλλουν ειδικές συμβάσεις, είναι απαγορευμένο:
α. Να χρησιμοποιείται δηλητήριο ή δηλητηριώδη όπλα.
β. Να φονεύονται ή τραυματίζονται με τεχνάσματα άτομα ανήκοντα στο εχθρικό κράτος ή στρατό.
γ. Να φονεύεται ή τραυματίζεται ο αντίπαλος που έχει παραδοθεί, έχει καταθέσει τα όπλα του, και δεν διαθέτει πλέον μέσα αμύνης.
δ. Να δηλώνεται ότι δεν θα δοθεί κατάλυμα.
ε. Να χρησιμοποιούνται όπλα, μέθοδοι και υλικό για τον σκοπό του βασανισμού.
στ. Να γίνεται άκαιρη χρήση σημαίας για ανακωχή, της εθνικής σημαίας ή στρατιωτικών διακριτικών και στολής του αντιπάλου, όπως επίσης και των διακριτικών της συνθήκης της Γενεύης.
ζ. Να καταστρέφεται ή καταλαμβάνεται η περιουσία του αντιπάλου, εκτός των περιπτώσεων που αυτό επιβάλλεται από τις ανάγκες του πολέμου».
΄Αρθρο 25 : «Η επίθεση ή βομβαρδισμός με οποιαδήποτε μέσα, πόλεων, χωρίων, κατοικιών και κτιρίων που είναι ανυπεράσπιστα, απαγορεύεται».
΄Αρθρο 27 : «Πρέπει να λαμβάνονται όλα τα αναγκαία μέτρα να εξαιρούνται ει δυνατόν από τους βομβαρδισμούς και τις καταλήψεις κτίρια που αφορούν θρησκεία, τέχνη, επιστήμη, ιστορικά μνημεία, ξενοδοχεία, και μέρη όπου ασθενείς και τραυματίες είναι συγκεντρωμένοι, με την προϋπόθεση ότι δεν χρησιμοποιούνται για στρατιωτικούς σκοπούς».
΄Αρθρο 28 : «Η λεηλασία μιας πόλεως ή περιοχής, ακόμη και αν καταλαμβάνεται με έφοδο, απαγορεύεται».
Παρατήρηση
Τέσσερα κράτη του ΝΑΤΟ, η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ισπανία και η Τουρκία, αν και δεν υπέγραψαν την σύμβαση Χάγης το 1907, υπέγραψαν ενωρίτερον την σύμβαση Χάγης του 1899, με τους ίδιους όρους. Σε κάθε περίπτωση , όπως αναγνωρίσθηκε και από το Διεθνές Δικαστήριο της Νυρεμβέργης το 1946, η Σύμβαση Χάγης είναι γενικά αποδεκτή σαν Εθιμικός Διεθνής Νόμος.
ΟΥΔΕΤΕΡΑ ΚΡΑΤΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΑ ΣΤΟ ΠΟΛΕΜΟ ΞΗΡΑΣ
(ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΣΤΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΧΑΓΗΣ 1907)
Ημερομηνία Υπογραφής :
18 Οκτωβρίου 1907 στη Χάγη. ΄Αρχισε να ισχύει στις 26 Ιανουαρίου 1910.
Συμβαλλόμενα Μέρη :
34 Κράτη.
Σκοπός :
Καθιερώνει δικαιώματα και υποχρεώσεις ουδέτερων κρατών στη περίοδο πολέμου ξηράς.
Κυριότερα ΄Αρθρα :
΄Αρθρο 1 : «Το έδαφος των ουδέτερων κρατών είναι απαραβίαστο».
΄Αρθρο 2 : «Οι εμπόλεμοι απαγορεύεται να κινούν τμήματα και φάλαγγες ή πυρομαχικά ή εφόδια και υλικά διαμέσου του εδάφους μιάς ουδέτερης χώρας».
΄Αρθρο 3 : «Οι εμπόλεμοι επίσης απαγορεύεται :
α. Να ανεγείρουν στο έδαφος ενός ουδέτερου κράτους ασύρματο σταθμό τηλεγραφίας ή κάθε συσκευή για τον σκοπό της επικοινωνίας με τους εμπόλεμους στην ξηρά ή τη θάλασσα.
β. Να χρησιμοποιούν κάθε εγκατάσταση αυτού του είδους που εγκαταστάθηκε πριν από το πόλεμο στο έδαφος μιάς ουδέτερης χώρας, για καθαρά στρατιωτικούς σκοπούς».
΄Αρθρο 5 : « Ένα ουδέτερο κράτος δεν πρέπει να επιτρέπει ενέργειες των άρθρων 2 και 4 να λαμβάνουν χώρα στο έδαφός του».
΄Αρθρο 10 : «Η πράξη ενός ουδέτερου κράτους να ανθίσταται, ακόμη και με τη χρήση βίας, σε προσπάθειες παραβίασης της ουδετερότητάς του, δεν θεωρείται εχθρική πράξη».
΄Αρθρο 11 : «΄Ενα ουδέτερο κράτος που δέχεται στο έδαφός του τμήματα στρατού που ανήκουν σε εμπόλεμα κράτη, πρέπει να τα περιορίσει όσον το δυνατό σε μεγαλύτερη απόσταση από το θέατρο των επιχειρήσεων».
Παρατήρηση
Οι όροι της παραπάνω σύμβασης θεωρούνται γενικά σαν Διεθνής Εθιμικός Νόμος.
ΣΤΡΩΣΗ ΝΑΡΚΩΝ ΘΑΛΑΣΣΗΣ
(ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΣΤΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΧΑΓΗΣ 1907)
Ημερομηνία Υπογραφής :
18 Οκτωβρίου 1907 στη Χάγη. ΄Αρχισε να ισχύει στις 26 Ιανουαρίου 1910.
Συμβαλλόμενα Μέρη :
27 Κράτη.
Σκοπός :
Ρυθμίζει τη χρήση των αυτόματων ναρκών θαλάσσης με σκοπό να εξασφαλίσει όσο τούτο είναι δυνατόν, την ασφάλεια της ειρηνικής ναυσιπλοίας.
Κυριότερα ΄Αρθρα :
΄Αρθρο 1 : «Απαγορεύονται :
α. Η στρώση χωρίς αγκύρωση ναρκών αυτόματης έκρηξης δι’ επαφής, εκτός αν έχει κανονισθεί έτσι ώστε να είναι ακίνδυνες μία ώρα μετά την βύθισή τους.
β. Η στρώση των ανωτέρω ναρκών σε τρόπο ώστε να μη γίνονται ακίνδυνες όταν απελευθερώνονται από τα σχοινία αντιστήριξής τους.
γ. Η χρήση τορπιλών που δεν γίνονται αβλαβείς, όταν χαθεί η σηματοδοσία τους».
΄Αρθρο 2 : «Απαγορεύεται η στρώση ναρκών αυτόματης έκρηξης δι’ επαφής στα λιμάνια και στην ακτή του αντίπαλου , με μόνο σκοπό τις ζημιές εμπορικών πλοίων».
΄Αρθρο 3 : «΄Οταν χρησιμοποιούνται αγκυρωμένες νάρκες αυτόματης έκρηξης, πρέπει να λαμβάνονται προστατευτικά και προειδοποιητικά μέτρα για τα εμπορικά πλοία. Οι εμπόλεμοι αναλαμβάνουν να κάνουν τα πάντα, ώστε οι νάρκες να γίνονται ακίνδυνες σε περιορισμένο χρονικό διάστημα και αν παύσουν οι νάρκες να είναι υπό επιτήρηση για το χρόνο που το στρατιωτικό σχέδιο επιβάλλει, πρέπει να ειδοποιούνται οι ιδιοκτήτες των πλοίων και οι ξένες κυβερνήσεις με την διπλωματική οδό».
Αρθρο 5 : «Με τη λήξη του πολέμου οι εμπόλεμοι αναλαμβάνουν να λάβουν μέτρα για την απομάκρυνση των ναρκών που έχουν στρώσει, κάθε κράτος τις δικές του».
Παρατήρηση
Αν και η Σύμβαση Χάγης χρονολογείται από το 1907, είναι η μόνη διεθνής συμφωνία που αφορά τη χρήση ναρκών και τορπιλών. Ο μόνος περιορισμός είναι ότι αναφέρεται μόνο στις νάρκες επαφής, και όχι στις σύγχρονης τεχνολογίας νάρκες βυθού, ήχου και μαγνητικές. Οι διεθνείς νομικοί ισχυρίζονται ότι τα αφορώντα στις νάρκες επαφής έχουν εφαρμογή και στις σύγχρονης τεχνολογίας.
ΠΟΛΕΜΟΣ ΑΕΡΙΩΝ
ΚΑΙ ΒΑΚΤΗΡΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΟΛΕΜΟΥ
(ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΓΕΝΕΥΗΣ 1925)
Ημερομηνία Υπογραφής :
17 Ιουνίου 1925 στη Γενεύη. Τέθηκε σε εφαρμογή στις 8 Φεβρουαρίου 1928.
Συμβαλλόμενα Μέρη :
106 κράτη συν τα κράτη – μέλη του ΝΑΤΟ.
Σκοπός :
Επαναβεβαίωση του γενικού κανόνα για την μη χρήση δηλητηριωδών αερίων και επεκτείνει την απαγόρευση χρήσης βακτηριολογικών μεθόδων πολέμου.
Κυριότερα ΄Αρθρα :
Το Πρωτόκολλο : «Ενώ η χρήση στο πόλεμο ασφυξιογόνων δηλητηριωδών και άλλων αερίων ή ανάλογων υγρών υλικών ή συσκευών έχει καταδικασθεί από την κοινή γνώμη του πολιτισμένου κόσμου και ενώ η απαγόρευση τέτοιων χρήσεων έχει διακηρυχθεί σε Συμφωνίες στις οποίες η πλειοψηφία από τα κράτη είναι μέλη και προς το σκοπό όπως αυτή η απαγόρευση γίνει παγκόσμια δεκτή σαν μέρος διεθνούς νόμου που ενώνει την συνείδηση και την πρακτική των εθνών: Τα συμβαλλόμενα μέρη, κατά το μέρος που δεν είναι μέρη σε Συμφωνίες που απαγορεύουν τέτοια χρήση, δέχονται αυτή την απαγόρευση, συμφωνούν να επεκτείνουν την απαγόρευση στη χρήση βακτηριολογικών μεθόδων πολέμου, και συμφωνούν να μείνουν ενωμένοι με τους όρους αυτής της διακήρυξης».
Επιφύλαξη (Γαλλίας) : «Το Πρωτόκολλο θα παύσει να αποτελεί υποχρέωση για την κυβέρνηση της Γαλλικής Δημοκρατίας απέναντι σε κάθε εχθρικό κράτος του οποίου οι ένοπλες δυνάμεις δεν σέβονται τις απαγορεύσεις που τίθενται από το Πρωτόκολλο αυτό».
Παρατήρηση
Από τα κράτη μέλη του ΝΑΤΟ, το Βέλγιο, ο Καναδάς, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ολλανδία, η Πορτογαλία και οι Ηνωμένες Πολιτείες διατύπωσαν επιφυλάξεις ανάλογες με αυτήν της Γαλλίας. Επομένως το Πρωτόκολλο Γενεύης 1925 δεν είναι μια απόλυτη απαγόρευση χρήσης τέτοιων όπλων, αλλά συμφωνία εναντίον της πρώτης τους χρήσης. Επιπρόσθετα υπάρχει ασυμφωνία ως προς την ερμηνεία του Πρωτοκόλλου. Οι ΗΠΑ έχουν δηλώσει ότι το Πρωτόκολλο δεν έχει εφαρμογή στα δηλητηριώδη, χημικά φυτοφάρμακα, ή στα αέρια ελέγχου διαδηλωτών, αν και σαν εθνική πολιτική , η Αμερική έχει βάλει περιορισμούς στη χρήση τους στον πόλεμο. Κάτι παρόμοιο δήλωσε και η Μεγ. Βρετανία. Τα βιολογικά όπλα, περιλαμβανομένων και των τοξικών, απαγορεύονται επίσης από την Σύμβαση του 1972 για την Απαγόρευση Ανάπτυξης, Παραγωγής και Εναποθήκευσης Βακτηριολογικών και Τοξικών ΄Οπλων.
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΡΑΥΜΑΤΙΩΝ ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΗ ΜΑΧΗ
(ΣΥΜΒΑΣΗ ΓΕΝΕΥΗΣ 12 ΑΥΓ. 1949)
Ημερομηνία Υπογραφής :
12 Αυγούστου 1949 στη Γενεύη. ΄Αρχισε να εφαρμόζεται στις 21 Οκτ. 1950.
Συμβαλλόμενα Μέρη :
147 Κράτη.
Σκοπός :
Καθιερώνει αρχές σχετικά με την προστασία τραυματιών και ασθενών κατά την μάχη.
Κυριότερα ΄Αρθρα :
΄Αρθρο 12 : «Μέλη των ενόπλων δυνάμεων και άλλα πρόσωπα που μνημονεύονται στα ακόλουθα άρθρα, που είναι τραυματίες ή ασθενείς, θα τυγχάνουν σεβασμού και προστασίας σε όλες τις περιστάσεις. Το μέρος – κράτος στο οποίο θα βρεθούν θα τους μεταχειρισθεί ανθρωπιστικά, χωρίς διάκριση φύλου, καταγωγής, εθνικότητας, θρησκείας, πολιτικής τοποθέτησης και κάθε άλλο παρόμοιο κριτήριο. Κάθε επιβουλή στη ζωή τους ή απειλή χρήσης βίας θα τυγχάνει αυστηρής αποδοκιμασίας. Ιδιαίτερα δεν θα φονεύονται ή εξαφανίζονται ή δεν θα υπόκεινται σε βασανιστήρια ή βιολογικά πειράματα. Δεν θα εγκαταλείπονται χωρίς ιατρική βοήθεια και φροντίδα, ούτε θα αφήνονται να δημιουργούνται συνθήκες μόλυνσης. Μόνον αυστηρή ιατρική δεοντολογία θα καθορίζει προτεραιότητα στην σειρά και προτεραιότητα θεραπευτικής αγωγής. Θα μεταχειρίζονται ανάλογα με το φύλο στο οποίο ανήκουν.».
΄Αρθρο 15 : «Σε όλες τις περιπτώσεις και ειδικά μετά από κάθε μάχη, τα εμπόλεμα μέρη χωρίς καθυστέρηση θα παίρνουν όλα τα μέτρα για τον εντοπισμό και την συγκέντρωση των τραυματιών και ασθενών και την προστασία τους από την κακομεταχείριση, όπως και για την περισυλλογή των νεκρών».
΄Αρθρο 19 : «Σταθερές και κινητές ιατρικές Μονάδες δεν προσβάλλονται σε καμία περίπτωση, αλλά θα τυγχάνουν σεβασμού σε όλες τις περιπτώσεις και θα προστατεύονται. ΄Οταν πέφτουν στα χέρια του αντιπάλου το προσωπικό θα αφήνεται ελεύθερο να εκτελεί τα καθήκοντά του, αν ο αντίπαλος δεν έχει αναλάβει με δικά του μέσα την λειτουργία των ιατρικών αυτών Μονάδων».
΄Αρθρο 35 : «Οι διακομιδές των τραυματιών και ασθενών ή των ιατρικών εφοδίων θα τυγχάνουν σεβασμού και προστασίας κατά τον ίδιο τρόπο όπως και οι κινητές ιατρικές Μονάδες».
Παρατήρηση
Ανάλογα άρθρα προβλέπουν αντίστοιχα μέτρα για την προστασία τραυματιών και ασθενών στις κατά θάλασσα επιχειρήσεις.
ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ΑΙΧΜΑΛΩΤΩΝ ΠΟΛΕΜΟΥ
(ΣΥΜΒΑΣΗ ΓΕΝΕΥΗΣ 12 ΑΥΓ 1949)
Ημερομηνία Υπογραφής :
12 Αυγούστου 1949, στη Γενεύη.
Σκοπός :
Καθιερώνει αρχές σχετικά με την προστασία και το χειρισμό των αιχμαλώτων πολέμου.
Κυριότερα ΄Αρθρα :
΄Αρθρο 4 : «Οι αιχμάλωτοι πολέμου είναι πρόσωπα που ανήκουν σε μια από τις εξής κατηγορίες : Μέλη των Ενόπλων Δυνάμεων. Προσωπικό που : 1. Είναι υπό υπεύθυνη διοίκηση. 2. Φορούν διακριτικά που φαίνονται από απόσταση. 3. Φέρουν φανερά οπλισμό. 4. Υπακούουν στους νόμους του πολέμου, πρόσωπα που ακολουθούν την ένοπλη δύναμη, κάτοικοι περιοχής που παίρνουν όπλα για να αντισταθούν στις εισβάλλουσες δυνάμεις».
Αρθρο 13 : «Οι αιχμάλωτοι πολέμου πρέπει υπό όλες τις συνθήκες να χειρίζονται ανθρωπιστικά. Κάθε άνομη πράξη ή παράλειψη από την κρατούσα αρχή που προκαλεί θάνατο ή σοβαρά θέτει σε κίνδυνο την υγεία του αιχμαλώτου απαγορεύεται, και θεωρείται σαν μια σοβαρή παραβίαση της παρούσας Σύμβασης. Ειδικότερα κανένας αιχμάλωτος πολέμου δεν θα υπόκειται σε φυσικό ακρωτηριασμό ή σε ιατρικούς και επιστημονικούς πειραματισμούς που δεν δικαιολογούνται από την συνήθη ιατρική θεραπεία του αιχμαλώτου που γίνεται για το συμφέρον τους. Κατά τον ίδιο τρόπο οι αιχμάλωτοι πρέπει πάντα να προστατεύονται, ειδικά έναντι πράξεως βίας και εκφοβισμού, και έναντι επιθέσεων ή περιεργείας του κοινού. Μέτρα – αντίποινα εναντίον των αιχμαλώτων απαγορεύονται».
Αρθρο 14 : «Οι αιχμάλωτοι πολέμου σε όλες τις περιπτώσεις δικαιούνται σεβασμό και τιμή. Οι γυναίκες θα μεταχειρίζονται με όλο το σεβασμό στο φύλο και σε όλες τις περιπτώσεις θα τυγχάνουν μεταχείριση τόσο ευνοικής όσο και οι άνδρες».
΄Αρθρο 17 : «Δεν θα ασκείται καμία φυσική ή πνευματική βάσανος ή άλλο είδος πίεσης προς τους αιχμαλώτους με τον σκοπό να αποσπασθούν πληροφορίες παντός είδους».
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΣΤΟ ΠΟΛΕΜΟ
(ΣΥΜΒΑΣΗ ΓΕΝΕΥΗΣ 12 ΑΥΓ 1949)
Ημερομηνία Υπογραφής :
12 Αυγ 1949, στη Γενεύη. Τέθηκε σε εφαρμογή στις 21 Οκτ 1950.
Συμβαλλόμενα Μέρη :
147 κράτη.
Σκοπός :
Καθιερώνει αναγνωρισμένες αρχές για την προστασία των πολιτών κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Κυριότερα ΄Αρθρα :
΄Αρθρο 4 : «Πρόσωπα προστατευόμενα από τη Σύμβαση είναι εκείνοι οι πολίτες οι οποίοι σε δεδομένη στιγμή και με οποιοδήποτε τρόπο, βρίσκονται κατά την διάρκεια του πολέμου στα χέρια ενός εμπόλεμου ή δύναμης κατοχής της οποίας δεν είναι υπήκοοι».
΄Αρθρο 27 : «Τα προστατευόμενα πρόσωπα δικαιούνται, σ’ όλες τις περιπτώσεις σεβασμό στο πρόσωπό τους, στη τιμή τους, στην οικογένειά τους , στις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις και πρακτικές και στα ήθη και έθιμά τους. Θα χειρίζονται ανθρωπιστικά και θα προστατεύονται σε όλες τις περιπτώσεις, ειδικά έναντι όλων των πράξεων βίας ή απειλών βίας και έναντι προσβολών ή περιεργείας του κοινού. Οι γυναίκες θα προστατεύονται ειδικά έναντι κάθε προσβολής της τιμής τους, και ειδικά έναντι αρπαγής, σεξουαλικής κακοποίησης και κάθε είδους βάρβαρης επίθεσης».
΄Αρθρο 33 : «Κανένα προστατευόμενο πρόσωπο δεν μπορεί να τιμωρηθεί για επίθεση την οποία δεν έκανε προσωπικά. Ομαδικές ποινές και όλα τα μέτρα τρομοκράτησης και εκφοβισμού απαγορεύονται. Αντίποινα εναντίον προστατευόμενων προσώπων και εναντίον της περιουσίας τους απαγορεύονται».
΄Αρθρο 49 : «Ατομικές ή μαζικές δια της βίας μεταφορές όπως επίσης και εκκενώσεις των προστατευόμενων προσώπων από την κατεχόμενη περιοχή σε άλλη του αυτού ή άλλου κράτους απαγορεύονται. Παρά ταύτα η κατέχουσα δύναμη μπορεί να κάνει μερική ή ολική εκκένωση μιας περιοχής όταν η ασφάλεια του πληθυσμού ή επιτακτικές στρατιωτικές ανάγκες το επιβάλλουν».
Παρατήρηση
Οι γενικές αρχές της Σύμβασης Γενεύης είναι παραδεκτές σαν εθιμικός Διεθνής Νόμος. Ισχύουν σε όλες τις περιπτώσεις ένοπλης σύρραξης, ακόμη και όταν δεν κηρύχθηκε πόλεμος ή δεν αναγνωρίζεται ο πόλεμος από ένα από τα εμπόλεμα κράτη. Οι προβλέψεις της Σύμβασης της Γενεύης έχουν διευρυνθεί και εκσυγχρονισθεί, και πολλές περιλαμβάνονται στα Πρωτόκολλα του 1977.
ΣΥΜΒΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΣΤΟ ΠΟΛΕΜΟ
Ημερομηνία Υπογραφής :
14 Μαίου 1954 στη Χάγη. ΄Αρχισε να ισχύει στις 7 Αυγ 1956.
Συμβαλλόμενα Μέρη :
69 κράτη.
Σκοπός :
Η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και η αποχή από πράξεις
εχθρικές εναντίον της σε περίπτωση πολέμου.
Κυριότερα ΄Αρθρα :
΄Αρθρο 1 : «Ο όρος πολιτιστική κληρονομιά περιλαμβάνει : α. Κινητή ή ακίνητη περιουσία μεγάλης αξίας για την πολιτιστική κληρονομιά κάθε λαού, όπως μνημεία, αρχιτεκτονική, τέχνη ή ιστορία, αρχαιολογικοί χώροι, συγκροτήματα κτιρίων που σαν σύνολο έχουν ιστορική και καλλιτεχνική αξία. β. Κτίρια των οποίων ο κύριος σκοπός είναι να διατηρούν ή εκθέτουν την κινητή πολιτιστική περιουσία ως ανωτέρω, όπως μουσεία, μεγάλες βιβλιοθήκες και αρχεία, κ.τ.λ.».
΄Αρθρο 4 : «Τα συμβαλλόμενα μέρη αναλαμβάνουν να σέβονται την πολιτιστική κληρονομιά που βρίσκεται στη περιοχή τους όπως επίσης και στην περιοχή των άλλων συμβαλλομένων, απέχοντας από κάθε χρήση της περιουσίας και του περιβάλλοντος αυτήν χώρου. Και απέχοντας από κάθε εχθρική πράξη εναντίον της. Οι υποχρεώσεις αυτές μπορούν να αναβληθούν μόνο σε περιπτώσεις που τούτο επιβάλλεται από επιτακτικές στρατιωτικές ανάγκες».
΄Αρθρο 8 : «΄Ενας περιορισμένος αριθμός προσφύγων που σκοπεύει να προστατεύσει κινητή πολιτιστική κληρονομιά μπορεί να τεθεί υπό ειδική προστασία, όταν αυτή είναι σε αρκετή απόσταση από μεγάλα βιομηχανικά κέντρα ή από σημαντικό στρατιωτικό στόχο τρωτό σε προσβολή, και δεν χρησιμοποιείται για στρατιωτικούς σκοπούς».
Παρατήρηση
Η αναγνώριση ότι η πολιτιστική κληρονομιά δικαιούται ειδική προστασία θεωρείται εθιμικός Διεθνής Νόμος.
